Materion a heriau i gynghorau
Cludiant
Mae gan gludiant ran bwysig i’w chwarae i fynd i’r afael â newid hinsawdd a helpu’r agenda datgarboneiddio, gan ei fod yn cyfrif am 17% o gyfanswm allyriadau carbon Cymru.
Strategaeth Drafnidiaeth Llywodraeth Cymru
Ym mis Mawrth 2021, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru Strategaeth Drafnidiaeth uchelgeisiol – Llwybr Newydd: Strategaeth Drafnidiaeth Cymru 2021 | LLYW.CYMRU, a oedd yn addo ‘system gludiant sy’n addas ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol’. Mae’r strategaeth newydd, sy’n ganlyniad i ymgynghoriad mawr yn 2020, yn ceisio annog pobl i ddefnyddio llai ar eu ceir, gyda tharged newydd i 45% o siwrneiau fod drwy ddulliau cynaliadwy ledled Cymru erbyn 2045, sy’n gynnydd ar 32% ar hyn o bryd. Mae ‘Llwybr Newydd’ yn ymrwymo i leihau allyriadau cludiant yn rhan o ymdrechion i fynd i’r afael â’r argyfwng hinsawdd.
Daw’r strategaeth wrth i fwy na £210 miliwn gael ei fuddsoddi yng Nghymru yn 2021/22. Mae dros £115 miliwn yn cael ei ddyrannu i gynghorau i’w wario ar brosiectau cludiant a fydd yn cefnogi’r ymrwymiadau sydd yn Llwybr Newydd.
Seilwaith Ffyrdd
Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi ymrwymo i gyflwyno deddfwriaeth yn 2021 i newid y terfyn cyflymder arferol ar bob ffordd gyfyngedig i 20mya erbyn Ebrill 2023. Bydd lle i eithrio rhai ffyrdd A a B o’r terfyn cyflymder newydd (e.e. darnau gwastad a syth sy’n mynd drwy ardaloedd heb dai neu heb lwybrau i gerddwyr). Bydd Llywodraeth Cymru hefyd yn cyflwyno deddfwriaeth i wahardd parcio ar balmantau lle bo modd erbyn Gorffennaf 2022, drwy gyflwyno trosedd sifil newydd o greu rhwystr ar balmant. Bydd gwaith ymgynghori’n cael ei wneud mewn cymunedau, o bosib’ yn rhan o gyflwyno Gorchmynion Rheoleiddio Traffig neu efallai y bydd angen mwy o waith mewn rhai ardaloedd. Bydd camau gorfodi sifil yn cael eu cymryd ynghlwm â’r gwaharddiad parcio ar balmentydd lle mae rhwystr, yn deillio o gwynion sy’n cael eu derbyn a hefyd yn defnyddio disgresiwn ar sail gwybodaeth leol (e.e. yr angen i ganiatáu lle i gerbydau’r achosion brys basio).
Yn rhan o’r cynlluniau hyn, cyhoeddodd y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, Lee Waters, i’r Senedd ym Mehefin 2021 y bydd pob cynllun i adeiladu ffyrdd lle nad yw’r gwaith adeiladu wedi dechrau’n cael ei atal hyd y gellir rhagweld. Dyma symudiad oddi wrth wario ar brosiectau sy’n annog mwy i yrru a gwario mwy yn hytrach ar gynnal ffyrdd a buddsoddi mewn dulliau amgen sy’n rhoi dewis go iawn i bobl allu teithio’n llesol neu ddefnyddio cludiant cyhoeddus.